''साहित्यभूषण'' परीक्षा उद्देश

मे १९९६ पासून कुसूमाग्रज प्रतिष्ठान, नाशिक तर्फे 'साहित्यभूषण' ही मराठी परीक्षा साहित्याचा उच्च स्तरावर अभ्यास व्हावा ह्या दृष्टीने सुरू करण्यात आलेली परीक्षा आहे. वाचनाला व्यापकता पण त्याचबरोबर एक प्रकारची सखोलता असावी. कादंबरी, नाटक, प्रवासवर्णन, विनोदपर पुस्तके इ. वाचतांना त्यांचे आकलन साहित्याच्या द्ष्टीने शास्त्रशुध्द कसे करता येईल, आपली वाचनसंस्कृती समृध्द कशी होईल ह्या दृष्टीने 'साहित्यभूषण' परीक्षा हा एक सहजसुंदर प्रयोग आहे. हल्ली आपल्याच मराठी भाषेच्या शुध्द लेखनावर, शुध्द उच्चारांवर प्रसार माध्यमे, दुकानांच्या पाटया, पुष्कळदा वृत्तपत्रातील मोठमोठया जाहिराती इ. मधून अनेक प्रकारे प्रहार होत असतात. बालपणातच विद्यार्थी चुकीचे मराठी ग्रहण करतात. तसे होऊ नये म्हणून 'व्यावहारिक मराठी' ही देखील प्रश्नपत्रिका अभ्यासक्रमात समाविष्ट करण्यात आली आहे. निरीक्षण,संभा षण, वाचन, ग्रहण, अध्ययन, आकलन, उपयोजन ह्या भाषिक कौशल्याच्या पायर्‍या आहेत. ह्या, दृष्टीने आपण 'साहित्यभूषण' परीक्षेचा सर्वकष अभ्यास करून यशस्वी व्हावे, ही अपेक्षा.

साहित्यभूषण अभ्यासक्रम मे २०२५

अनिवार्य अभ्यासक्रम (खालील चार अभ्यासपत्रिका सोडवणे अनिवार्य आहे.)

अभ्यासपत्रिका - ४	अन्य साहित्य प्रकार	गुण-१००
अ) चकवाचांदण	मारुती चित्तमपली (आत्मचरित्र)	मौज प्रकाशन गृह
ब) अफगाण डायरी	प्रतिभा रानडे (सामाजिक)	राजहंस प्रकाशन
क) स्वातंत्र्यलढयाचे पाठीराखे      सयाजीराव गायकवाड	बाबा भांड (चरित्र)	साकेत प्रकाशन
ड) मुस्लिम मनाचा शोध	शेषराव मोरे (वैचारिक)	राजहंस प्रकाशन

वैकल्पिक अभ्यासक्रम - (खालील चारपैकी कोणत्याही दोन अभ्यासपत्रिका सोडवाव्यात)

अभ्यासपत्रिका - ५	व्यावहारिक मराठी/भाषाभ्यास	गुण-१००
अ) संपादित लेखसंग्रह - कुसुमाग्रज प्रतिष्ठानमार्फत दिला जाईल. ब) मुलाखत क) निबंध लेखन ड) वैचारिक लेख इ) रसग्रहण (नाटक, चित्रपट, मालिका)

अभ्यासपत्रिका - ६	संत साहित्याचा अभ्यास	गुण-१००
अ) संत जनाबाई ब) संत कान्होपात्रा क) संत चोखामेळा ड) संत गोराकुंभार

अभ्यासपत्रिका - ७	लोकसाहित्याची वाटा-वळणे	गुण-१००
अ) एकनाथांची निवडक भारुडे	डॉ. वसंत जोशी	मेहता पब्लिशिंग हाऊस
ब) आठवणीतले अंगण	डॉ. अरुणा ढेरे	पद्मगंधा प्रकाशन
क) गोंधळ - परंपरा, स्वरुप आणि आविष्कार	डॉ. रामचंद्र देखणे	पद्मगंधा प्रकाशन
ड) यक्षगान - कला आणि अभ्यास	विजयकुमार फातर्पेकर	पद्मगंधा प्रकाशन

अभ्यासपत्रिका - ८	कवीचा विशेष अभ्यास - कुसुमाग्रज	गुण-१००
अ) विशाखा	पॉप्युलर प्रकाशन
ब) समिधा	पॉप्युलर प्रकाशन
क) छंदोमयी	पॉप्युलर प्रकाशन
ड) मारवा	पॉप्युलर प्रकाशन

एकूण गुण - ६००